Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm)

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Gửi Ban Tu Thư

Nhắn nhủ tu thư hỡi các ngài,
Đã tu tu kỹ, chớ tu lười!
Góp chung ba bốn năm mồm lại,
Rồi để trăm nghìn vạn mắt coi.
Bút gác núi Nùng thêm vẻ rạng,
Mực mài sông Nhị ngát hương trôi.
Bê ba sẵn sách đem mà học,
Để tiếng khoa danh biết mấy đời.

Năm đầu Duy Tân (1907), triều đình lập ban tu thư gồm một số khoa bảng để biên khảo sách giáo khoa mới, sửa đổi phép học và phép thi cũ, tác giả làm thơ tặng các nhân viên trong ban này.

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Gửi Người Con Gái Xóm Đông Kỳ 1

Mượn gió đưa thư tới xóm Đông,
Hỏi người thục nữ muốn chồng không?
Rắp mong chờ đợi người quân tử,
Hay sắp đèo bòng kẻ phú nông?
Hay muốn đem thân nương đài các?
Hay buồn phận bạc hoá long đong?
Tình trong yểu điệu đà nên gái,
Đấng bậc, coi chừng muốn lấy ông!

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Gửi Người Con Gái Xóm Đông Kỳ 2

Đôi ta giao ước với tơ hồng,
Vàng đá đinh ninh đã quyết lòng
Chén dặn trên soi thời nhật nguyệt,
Lời nguyền dưới xét có non sông,
Liễu đào đông cựu lai như nhất,
Mai trúc xuân tân nối chữ đồng.
Một bức tờ này lòng gắn bó,
Gìn vàng giữ ngọc để cam công.

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Hỏi Đá

Bao nả giang sơn một gánh tròn,
Nghìn thu sương tuyết vẫn không mòn;
Biết chăng chỉ có ông Hà bá,
Mỉm mép cười thầm với nước non.

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Hỏi Phỗng Đá

Mưỡu:
Người đâu tên họ là gì ?
Khéo thay chích chích chi chi nực cười
Dang tay ngửa mặt lên trời
Hãy còn lo tính sự đời chi đây

Hát nói:
Thấy phỗng đá lạ lùng muốn hỏi
Cớ sao len lỏi đến chi đây ?
Hay tưởng trong cây cỏ nước non này
Chí cũng rắp ran tay vào hội Lạc
Thanh sơn tự tiếu đầu tương bạc
Thương hải thuỳ tri ngã diệc âu
Thôi cũng đừng chắp chuyện đâu đâu
Túi vũ trụ mặc đàn sau gánh vác
Duyên hội ngộ là duyên tuổi tác
Chén chú, chén anh, chén tôi, chén bác.
Cuộc tỉnh say, say tỉnh một vài câu
Nên chăng đá cũng gật đầu

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Hỏi Thăm Quan Tuần Mất Cướp

Tôi nghe khẻ cướp nó lèn ông,
Nó lại lôi ông đến giữa đồng.
Lấy của đánh người quân tệ nhỉ!
Thân già da cóc có đau không ?
Bây giờ mới khẽ sầy da trán,
Ngày trước đi đâu mất mảy lông.
Thôi cũng đừng nên ki cóp nữa.
Kẻo mang tiếng dại với phường ngông!

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Hội Tây

Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo:
Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo.
Bà quan tênh nghếch xem bơi trải,
Thằng bé lom khom nghé hát chèo.
Cậy sức cây đu nhiều chị nhún,
Tham tiền cột mỡ lắm anh leo.
Khen ai khéo vẽ trò vui thế,
Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu!

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Hoài Cổ

Nghĩ chuyện đời xưa cũng nực cười,
Sự đời đến thế, thế thời thôi!
Rừng xanh núi đỏ hơn ngàn dặm,
Nước độc ma thiêng mấy vạn người.
Khoét rỗng ruột gan trời đất cả,
Phá tung phên giậu hạ di rồi.
Thôi thôi đến thế thời thôi nhỉ,
Mây trắng về đâu nước chảy xuôi.

Bài này tuy đầu đề là "Hoài cổ" nhưng thực ra nhà thơ muốn nói lên cảnh thực dân Pháp bắt dân ta đi phu khai mỏ ở miền núi, đắp đường xe lửa v.v... bị chết nhiều.

Quản Trị Viên Tổng số bài gửi : 1201 Ngày Tham Gia : 18/04/2014

Hoạn Thư Ghen

Chị Hoạn ghen tuông khéo giở đời
Cơ duyên lỏng lẻo buộc chân người
Cánh buồm mặt bể vừa êm sóng
Vó ký chân đèo bỗng đến nơi
Con ở ngẩn ngơ nhìn mặt chủ
Nhà thầy tưng hửng mất đồ chơi
Ông trời rõ khéo chua cay nhỉ
Một cuộc bày ra cũng nực cười.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sat Jul 19, 2014 12:43 am

Kẻ Trộm Mất Trộm

Mi đi khoét lấy của người dây,
Lại có người theo khoét lại ngay.
Canh bạc biết đâu là lỗ lãi,
Vòng duyên thôi cũng bởi giông may.
Của thua cụ Ngạn đừng cho lụa,
Nét kém thầy Vương chớ ném cây.
Ngẫm lại cuộc đời đâu cũng thế,
Kiếm ăn không những một phường bay!

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:10 am

Khai Bút

Ình ịch đêm qua trống các làng,
Ai ai mà chẳng rước xuân sang.
Rượu ngon nhắp giọng đưa vài chén,
Bút mới xô tay thử một hàng.
Ngoài lũy nhấp nhô cò cụ tổng,
Cách ao lẹt đẹt pháo thầy Nhang.
Một năm một tuổi, trời cho tớ,
Tuổi tờ trời cho, tớ lại càng...

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:12 am

Khuyên Người Làm Lẽ

Này hãy nín đi, hãy nín đi,
Lấy chồng làm lẽ có can chi;
Tôi đòi phận trước còn nhiều kẻ,
Hầu hạ duyên sau chẳng một dì;
Ví được sánh duyên người lịch sự,
Còn hơn chính thất kẻ ngu si.
Dẫu rằng cơm nguội nhà ngoài đó,
Cũng đủ phong lưu chẳng thiếu gì.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:13 am

Khuyên Từ Hải Hàng

Phút chốc đem thân bỏ chiến trường,
Ba quân ngơ ngác ngọn cờ hàng.
Sá chi bèo bọt, tôi vì nước
Thẹn với non sông, thiếp phụ chàng!
Phận tủi nỉ non đàn bạc mệnh,
Duyên may run rủi lưới Tiền Đường.
Mười lăm năm ấy người trong mộng,
Há những là đây mới đoạn trường.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:15 am

Khuyên Vợ Cả

Ta chẳng như ai lối nguyệt hoa
Trước là ngẫm nghĩ nỗi gần xa:
Lấy năm thì cũng dành ngôi chính,
Dấu bẩy càng thêm vững việc nhà.
Mọi việc cửa nhà là việc nó
Mấy con trai gái ấy con ta.
Thôi đừng nghĩ sự chi chi cả:
Chẳng chữ gì hơn chữ thuận hòa!

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:18 am

Kiều Bán Mình Chuộc Cha

Thằng bán tơ kia giở giói ra,
Làm cho bận đến cụ Viên già.
Muốn êm phải biện ba trăm lạng,
Khéo xếp nên liều một chiếc thoa.
Nổi tiếng mượn màu son phấn mụ,
Đem thân chuộc lấy tội tình cha.
Có tiền việc ấy mà xong nhỉ ?
Đời trước làm quan cũng thế a ?

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:20 am

Kiều Chơi Tết Thanh Minh

Ví chẳng đua chơi hội Đạp thanh
Làm sao mang lấy nợ ba sinh
Kẻ còn người khuất hai hàng lệ
Trước lạ sau quen một chữ tình
Nghĩ đến suối vàng thương phận đục
Nỡ đem lá thắm phụ xuân xanh
Trong khuôn tài sắc trời hay ghét
Trăng gió xưa nay chẳng một mình.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:22 am

Làm Ruộng

Mấy năm làm ruộng vẫn chân thua,
Chiêm mất đằng chiêm, mùa mất mùa.
Phần thuế quan Tây, phần trả nợ,
Nửa công đứa ở, nửa thuê bò.
Sớm trưa dưa muối cho qua bữa,
Chợ búa trầu chè chẳng dám mua.
Cần kiệm thế mà không khá nhỉ,
Bao giờ cho biết khỏi đường lo?

Có bản chép tên bài này là "Chốn quê".

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:24 am

Lên Lão

Ông chẳng hay ông tuổi đã già,
Năm lăm ông cũng lão đây mà.
Anh em làng xóm xin mời cả,
Xôi bánh, trâu heo cũng gọi là.
Chú Đáo bên làng lên với tớ,
Ông Từ xóm chợ lại cùng ta.
Bây giờ đến bậc ăn dưng nhỉ,
Có rượu thời ông chống gậy ra.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:26 am

Lấy Tây

Con gái đời này, gái mới ngoan,
Quyết lòng ẩu chiến với Tây quan.
Ba vuông phất phới cờ bay dọc
Một bức tung hoành váy xắn ngang.
Trời đất khéo thương chàng bạch quỉ
Giang san riêng sướng ả hồng nhan
Nghĩ càng thêm ngán trai thời loạn,
Con gái đời nay, gái mới ngoan!

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:28 am

Lời Gái Góa

Chàng chẳng biết gái này gái goá,
Buồn nằm suông, suông cả áo cơm.
Khéo thay cái mụ tá ươm.
Đem chàng trẻ tuổi ép làm lứa đôi.
Chàng tuổi trẻ chơi bời quên nhọc,
Gái già này sức vóc được bao ?
Muốn sao, chiều chẳng được sao.
Trước tuy sum họp, sau nào được lâu ?

Lấy chồng vốn nhờ câu ăn mặc,
Chẳng ngờ rằng đói rách hổ ngươi;
Vốn xưa cha mẹ dặn lời,
Tư bôn lại phải kẻ cười người chê.
Hỡi mụ hỡi, thương chi thương thế?
Thương thì hay, nhưng kế chẳng hay.
Thương thì gạo vải cho vay,
Lấy chồng thì gái goá này xin van!

(Tác giả tự dịch bài Li phụ hành)

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:30 am

Lụt Chèo Thuyền Đi Chơi

Nhác mắt trông ra nước trắng bong,
Thuyền nan nhẹ nhẹ dạo chơi rong.
Tay chèo hứng gió chim bay mỏi,
Lưng mượn khung trăng cá vẫy vùng.
Bèo nổi lênh đênh đầu nội sạch,
Lúa chìm sâu thẳm cách đồng không.
Ai ơi lo nghĩ làm chi nhọc,
Quý Tị chơi tràn khỏi luống công.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:36 am

Lụt Hỏi Thăm Bạn

Ai lên nhắn hỏi bác Châu Cầu,
Lụt lội năm nay bác ở đâu ?
Mấy ổ lợn con rày lớn bé ?
Vài gian nếp cái ngập nông sâu ?
Phận thua suy tính càng thêm thiệt,
Tuổi cả chơi bời họa sống lâu.
Em cũng chẳng no mà chẳng đói,
Thung thăng chiếc lá rượu lưng bầu.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:37 am

Mậu Thân Tự Thọ

Năm nay tớ đã bảy mươi tư,
Rằng lão, rằng quan tớ cũng ừ.
Lúc hứng, uống thêm dăm chén rượu,
Khi buồn ngâm láo một câu thơ.
Bạn già lớp trước nay còn mấy ?
Chuyện cũ mười phần chín chẳng như.
Cũng muốn sống thêm dăm tuổi nữa,
Thử xem trời mãi thế này ư ?

Tiêu đề bài này có bản chép là "Đại lão". Mậu Thân tức năm 1908.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:37 am

Mẹ Mốc

So danh giá ai bằng mẹ Mốc,
Ngoài hình hài, gấm vóc chẳng thêm ra;
Tấm hồng nhan đem bôi lấm xoá nhoà,
Làm thế để cho qua mắt tục.
Ngoại mạo bất cầu như mĩ ngọc,
Tâm trung thường thủ tự kiên kim
Nhớ chồng con muôn dặm xa tìm,
Giữ son sắt êm đềm một tiết.
Sạch như nước, trắng như ngà, trong như tuyết,
Mảnh gương trinh vằng vặc quyết không nhơ,
Đắp tai ngảnh mặt làm ngơ,
Rằng khôn cũng kệ, rằng khờ cũng thây.
Khôn kia dễ bán dại này!

Mẹ Mốc là một người đàn bà điên ở thành Nam thời đó, vì chồng đi xa biệt tích, bà giả vờ điên dại và tự huỷ hoại nhan sắc để khỏi bị bọn người hay tán tỉnh, chọc ghẹo, nhằm thủ tiết với chồng.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:39 am

Mục Hạ Vô Nhân

Chúng anh đây mục hạ vô nhân
Nghe em nhan sắc lòng xuân anh não nùng.
Dù em má phấn chỉ hồng
Dửng dừng dưng anh chẳng thèm trông làm gì.
Lấy anh, anh cho đi trước để làm vì
Tay thì dắt díu tay thì quàng vai
Vén tay sờ chốn em ngồi,
Em thì chẳng thấy, anh thời thở than.
Bâng khuâng như mất lạng vàng,
Cái sênh, cái trống, cái đàn ai mang?
Ai ơi thương kẻ dở dang
Miệng ca tay gẩy khúc đàn tương tư.
Chẳng yêu chẳng nể chẳng vì
Cũng liều nhắm mắt bước đi cho đành.
Một duyên hai nợ ba tình
Chữ duyên chi vướng, mối tình ai mang?
Kẻo còn đi nhớ về thương.
Kẻo còn để mối tơ vương bên lòng.
Đôi ta chút nghĩa đèo bòng
Dẫu mòn con mắt, tấm lòng dám sai
Ngại ngùng những bước chông gai,
Trần gian nhỡn nhục nào ai biết gì.
Chữ tình là chữ chi chi,
Yêu nhau phải bảo đường đi lối về.
Đôi ta đã trót lời thề,
Gần xa dắt díu đi về có đôi.
Đến đâu người đứng ta ngồi
Khi đàn khi hát những người chung quanh.
Tới nơi những chốn thị thành
Đôi bên hàng phố đắp danh đón mời
Đố ai biết chốn chợ Trời,
Dẫu ta lên khoắng một người nàng Tiên.

Nguồn: Khảo luận về Nguyễn Khuyến, Nguyễn Xuân Hiếu, Trần Mộng Chu, NXB Nam Sơn, 1960

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:40 am

Mừng Ông Nghè Mới Đỗ

Anh mừng cho chú đỗ ông Nghè,
Chẳng đỗ thì trời cũng chẳng nghe.
Ân tứ dám đâu coi rẻ rúng,
Vinh quy ắt hẳn rước tùng xòe.
Rượu ngon ả nọ khôn đường tránh,
Hoãn đẹp nàng này khó nhẽ che.
Hiển quí đến nay đà mới rõ,
Rõ từ những lúc tổng chưa đe.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:41 am

Mừng Đốc Học Hà Nam

Ông làm đốc học bấy lâu nay,
Gần đó mà tôi vẫn chửa hay.
Tóc bạc răng long chừng đã cụ,
Khăn thâm áo thụng cũng ra thầy.
Học trò kẻ chợ trầu dăm miếng,
Khảo khóa ngày xưa quyển một chầy.
Bổng lộc như ông không mấy nhỉ ?
Ăn tiêu nhờ được chiếc lương Tây.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:42 am

Mừng Con Dựng Được Nhà

Nghĩ ta, ta cũng sướng ru mà,
Mừng thấy con ta dựng được nhà
Năm mới lệ thường thêm tuổi một,
Cỗ phe ngôi đã chốc bàn ba.
Rượu ngon đến bữa nghiêng bầu dốc,
Chữ "dại" đầu năm xổ túi ra.
Một khóm thủy tiên năm bảy cụm,
Xanh xanh như sắp thập thò hoa.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:43 am

Mua Quan Tài

Ba vua bốn chúa bảy thằng con,
Thắm thoát xuân thu bảy chục tròn.
Ơn nước chưa đền danh cũng hổ,
Quan tài sẵn có chết thì chôn.
Giang hồ lang miếu trời đôi ngả,
Bị gậy cân đai đất một hòn.
Cũng muốn sống thêm mươi tuổi nữa,
Sợ ông Bành Tổ tống đồng môn.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 12:44 am

Muốn Lấy Chồng

Bực gì bằng gái trực phòng không ?
Tơ tưởng vì chung một tấm chồng.
Trên gác rồng mây ngao ngán đợi,
Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.
Mua vui, lắm lúc cười cười gượng,
Giả dại, nhiều khi nói nói bông.
Mới biết có chồng như có cánh,
Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:37 pm

Nghe Hát Đêm Khuya

Một khúc đêm khuya tiếng đã chầy,
Nửa chen mặt nước, nửa từng mây.
Nghĩ mình vườn cũ vừa lui bước,
Ngán kẻ phương trời chẳng đứt dây.
Bẻ liễu thành Đài thôi cũng xếp,
Trồng lan ngõ tối ngát nào hay ?
Từ xưa mặt ngọc ai là chẳng,
Chén rượu bên đèn luống tỉnh say.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:39 pm

Nhân Sinh Thích Chí

Nhân sinh ba vạn sáu nghìn ngày,
Thích chí cho nên lắm ngón hay;
Thơ Lý ngâm nga khi mở quyển,
Đàn Nha tình tính lúc lần dây.
Đem cờ vua Thích vui bè bạn,
Mượn chén ông Lưu học tỉnh say.
Bốn cảnh phong quang cùng tuế nguyệt,
Dưới đời tri kỷ mấy mươi tay?

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:40 pm

Nhất Vợ Nhì Trời

Nghĩ truyện trần gian cũng nực cười!
Giời nào hơn vợ, vợ hơn giời?
Khôn đến mẹ mày là có một,
Khéo như con tạo cũng thời hai.
Giời dẫu yêu vì, nhưng có phận,
Vợ mà vụng dại, đếch ăn ai.
Cớ sao vợ lại hơn giời nhỉ?
Vợ chỉ hơn giời có cái trai!

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:41 pm

Nhớ Cảnh Chùa Đọi

Già yếu xa xôi bấy đến nay,
Làng chơi loáng thoáng lại buồn thay!
Chùa xưa ở lẫn cùng cây đá.
Sư cụ nằm chung với khói mây
Dặm thế ngõ đâu tầng trúc ấy,
Thuyền ai khách đợi bến đâu đây ?
Chuông trưa vẳng tiếng người không biết,
Trâu thả sườn non ngủ gốc cây.

(Tác giả tự dịch bài Ức Long Đội sơn)

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:42 pm

Nước Lụt Hà Nam

Quai Mễ Thanh Liêm đã lở rồi,
Vùng ta thôi cũng lụt mà thôi
Gạo dăm ba bát cơ còn kém,
Thuế một vài nguyên dáng vẫn đòi.
Tiếng sáo vo ve chiều nước vọng.
Chiếc thuyền len lỏi bóng trăng trôi.
Đi đâu cũng thấy người ta nói,
Mười chín năm nay lại cát bồi.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:45 pm

Phú Ông Đồ Ngông

Bốn cóng kê giường;
Vài chồng cặp sách.
Cơm trắng canh ngon;
Ghế cao chiếu sạch.
Chữ thánh phù;
Câu thiên tích.
Chậu thau rửa mặt, tầm váo tầm vênh;
Điếu sứ long đờm, cóc ca cóc cách.
Thần Cầu Cậy xôi gà tuỳ thích, ông đã nên ông;
Bụt Nam Sơn oản tẻ chẳng từ, khách thời mặc khách.

Nguyên phù thầy đồ dã giả:
Râu ria nhẵn nhụi;
Mặt mũi ngông nghênh.
Văn pha "Nguyên mặc";
Sách học "Quan hành".
Chạy gạo chạy tiền, thất điên bát đảo;
Làm gà làm vịt, tứ đốm tam khoanh.
Số tử vi tuần triệt đương đầu, qua vòng vận hạn;
Đất văn học thần đồng phụ nhĩ, may bước công danh.

Nhiên nhi:
Mình lính tính quan;
Khôn nhà dại chợ.
Chơi đã hay ranh;
Cạnh còn mắc hớ.
Vài khoa thi hỏng xót ruột tiền cơm;
Mấy tháng công non, bấm gan thóc nợ.
Vách ông Khổng còn hòm khoa đẩu, mở một vài con;
Ngõ thầy Nhan treo túi đan biều, bảo dăm ba đứa.
Nón sơn úp ngực, đi liểu đi liều;
Bút thuỷ cài tai, sớn sơ sớn sở.
Nghĩ sểnh nhà ra thất nghiệp, cũng bật như cười;
E nằm mát ăn bát đầy, ai nuôi không hở?
Rằng:
Tôi nhà chủ, xin rước thầy ngồi.
Trầu nước đoạn, rượu chè rồi;
Bàn tiền đốn;
Tính cơm nuôi.
Chủ rằng đạo thánh là đạo rộng;
Thầy rằng tuỳ ông còn tuỳ tôi!
Mặt chữ điền vác hẳn lên trên, nết đâu có nết!
Chiếu hàm trượng vắt ngay ngồi giữa, ngôi đã nên ngôi.
Thầy đồ thầy lề;
Học trò học troẹt!
Nghịch như ma;
Đánh như két.
Bộ Sử đầu ;
Pho Dương tiết.
Mẹo hỏi lục kỳ;
Bài ra tam kiệt.
"Đô đô bình trượng ngã;
Thiết thiết phản nhân thiết."
Chữ tứ thể lầm vài bốn lối, nét cứ như đanh;
Sách thập khoa quên đủ mười bài, văn trơ như thép.
Mô, tê, răng, rứa;
Giả, dã, chi, hồ.
Hoặc cầm roi nhi quát tháo;
Hoặc nghe sách nhi gật gù.
"Sừ tiên ban, sứ tiên cung", bắt khoan bắt nhặt;
"Tiền diệc tặc, hậu diệc tặc", tiếng nhỏ tiếng to.
Nước chè tầu uống một vài hơi, mặt cán tàn chi thẳng;
Thuốc lá tỉnh hút dăm ba điếu, đầu tán lọng chi rù.

Dĩ nhi:
Xem sách xem văn;
Chấm bài chấm đối.
Lên mặt thầy, sổ tựa băm bầu;
Bưng mắt chủ, khuyên như lòi tói.
Hạ bút xuống tô tô dạm dạm, mực trát đen sì;
Giở bài ra đọc đọc ngâm ngâm, son hoà đỏ chói.
Lương nguyệt đốn lại nài nhất đệ, bàn mỏng bàn dày;
Tiền hương khoa toan bổ đồng môn, thu chầy thu cối.

Dĩ nhi:
Khăn bỏ đầu rìu;
Quần xoay lá toạ.
Ôm bụng nằm mèo;
Nhe răng nói quạ.
Cầm quyển sách ngủ gà ngủ gật, đầu canh hai đã chực đi nằm;
Ra tiệc ngồi mắt trước mắt sau, cỗ bàn nhất lại toan đánh cả.
Cổ cò ngóng gái, "phụng thỉnh như lai";
Tay vẹt vẽ bùa, "phó lô thiêu hoá".
Cũng có lúc:
Việc làng việc họ;
Về cửa về nhà.
Bàn giang đởm;
Tính trù trà.
Thầy nài nẫm thêm dăm tiền nữa;
Chủ kèo cò đưa mấy đồng ra.
Ruột tượng thắt lưng, nguyên đồ khố rận;
Khăn tay giắt rốn, rặt giống cau già.
Cực nỗi người mặt nước chân mây, miếng cơm chểnh mảng;
Giở truyện chủ đầu cua tai muỗi, chén rượu khề khà.

Diệc hoặc:
Nhân khi nghỉ mát;
Nhẹ bước thanh nhàn.
Ả cuối ả đầu chi loại;
Tổ tôm tổ tép chi gian.
Bạch định, thập hồng, chèo đò Phó Duyệt;
Xuyên tâm, thượng mã, nổi trống Hà Nam.
Toét mắt được gì, đã lờ đờ như mất khố;
Cúi đầu về thẳng, diệc đủng đỉnh như tựu trường.
Đánh trống qua cửa nhà sấm;
Đem chuông đi đấm nước người.
Gắt như con khỉ;
Cười ngỡ đười ươi.
Rượu bứ cung thang, múa ba hoa chi mép;
Văn gàn bát sách, rung chữ ngũ chi đùi.

Tốt vậy thay!
Vị nghiễm hương sư;
Quyền long giáo dưỡng.
Dở lính dở quan;
Vừa thầy vừa tráng.
Ba chìm bảy nổi, ngông dại ngông càn;
Chín giận mười lành, nhớn nhơ nhớn nhác.
Chữ nghĩa sau;
Công nghĩa trước.
Há phải rằng là...;
Thôi thì bất nhược!

Gạt nước mắt khóc thầm cùng vũ trụ;
Trách trời xanh bạn với bút nghiên chi?
Hở hàm răng cười vụng với giang san;
Đem mặt trắng vẫy vùng son phấn nước!
Nỡ trừ công:
Nhất nhị như tam hề, thường tân nguyên đán;
Nhị tứ như bát hề, y phục công dung.
Thầy cậy khôn, một ly một tính;
Chủ sợ tốn, ba cọc ba đồng.
Võng đào khiêng chấm đất chi lưng, thực đài chửa chú?
Rượu cúc toét cù lì chi miệng, sao láo với ông?
Rõ ràng quốc sĩ;
Thực đấng anh hùng.
Phù khởi tích nhật chi đi dạy, học giả;
Diệc bất quá nhất anh đồ ngông, dã tai.

Viên tòng nhi ca chi viết:
Ê thầy đồ chi hữu tác hề.
Khướng chữ tốt nhi văn hay,
Truyện Thuý Kiều kỳ đọc ngược hề,
Kinh Tam tự kỳ biết ngay!
Thi nhân chính ư khuyên điểm hề,
Chấn thiên oai ư roi mây.
Ký lễ sinh chi phất nhược hề,
Thành kỳ mục chi nan tầy.
Hễ nhà chủ chi có nuôi hề
Tấc ngất ngưởng nhi vi thầy.
Hễ nhà chủ chi... đếch nuôi hề,
Rồi ông xem hộ chúng bay!...

Khi còn hàn vi, Nguyễn Khuyến có mở trường dạy học. Thấy có nhiều người ngang nhiên đứng ra làm thầy đồ, mà học vấn tầm thường, tính khí lại ngông nghênh, ông làm bài phú này để chế giễu.

Nguồn: Giai thoại làng Nho, Lãng Nhân, Nam Chi tùng thư xuất bản, Sài Gòn, 1966

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:47 pm

Phú Đắc

Bà già đã bảy mươi tư,
Ngồi trong cửa sổ gửi thư lấy chồng.

Đã trót sinh ra kiếp má đào,
Bảy mươi tư tuổi có là bao ?
Xuân xanh xấp xỉ hàng răng rụng,
Ngày vắng ân cần mảnh giấy trao.
Chữ nhất nhi chung đành đã vậy,
Câu tam bất hiếu nữa làm sao ?
May mà chim được ông chồng trẻ,
Họa có sinh ra được chút nào ?

Phú đắc là lối trình bày sự việc cụ thể.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:48 pm

Tặng Đốc Hà Nam

Ai rằng ông dại với ông điên,
Ông dại sao ông biết lấy tiền?
Cậy cái bảng vàng treo nhị giáp,
Khoét thằng mặt trắng lấy tam nguyên
Dấu nhà vừa thoát sừng trâu đỏ,
Phép nước xin chừa móng lợn đen
Chỉ cốt túi mình cho nặng chặt,
Trăm năm mặc kệ tiếng chê khen.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:50 pm

Tặng Bà Hậu Cẩm

Nghĩ xem đẹp nhất ở làng Và,
Tiếc gọi rằng già cũng chửa già
Làn sóng liếc ngang đôi mắt phượng
Tóc mây rủ xuống một đuôi gà.
Nói năng duyên dáng coi như thể...
Đi đứng khoan thai thế cũng là...
Nghe nói muốn thôi, thôi chửa được,
Được làm dơ dở đã thôi a ?

(Theo tài liệu của cụ Nguyễn Khắc Thạnh và ông Bùi Văn Cường)

Bà Hậu Cẩm: tên thực là Lã Thị Thoan, trước lấy ông Nhiêu Sinh, ông Sinh chết, bà Thoan còn trẻ lại có nhan sắc, đi lấy một tên Tây cẩm ở Nam Định. Bà ta có làm chân thu thuế trong làng một thời gian rồi xin thôi.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:51 pm

Tặng Cô Đào Lựu

Ngày xưa Lựu muốn lấy ông,
Ông chê Lựu bé, Lưu không biết gì.
Bây giờ Lựu đã đến thời,
Ông muốn lấy Lựu, Lựu chê ông già
Ông già ông khác người ta,
Những cái nhi nhắt, ông ma bằng mười.

Nguồn: Khảo luận về Nguyễn Khuyến, Nguyễn Xuân Hiếu, Trần Mộng Chu, NXB Nam Sơn

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:51 pm

Tự Thuật

Tháng ngày thấm thoát tựa chim bay,
Ông ngẫm mình ông, nghĩ cũng hay.
Tóc bạc bao giờ không biết nhỉ?
Răng long ngày trước hãy còn đây.
Câu thơ được chửa, thưa rằng được.
Chén rượu say rồi, nói chửa say.
Kẻ ở trên đời lo lắng cả,
Nghĩ ra ông sợ cái ông này.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:53 pm

Tự Trào

Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang,
Chẳng gầy, chẳng béo chỉ làng nhàng,
Cờ đương dở cuộc không còn nước,
Bạc chửa thâu canh đã chạy làng.
Mở miệng nói ra gàn bát sách,
Mềm môi chén mãi tít cung thang.
Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ,
Thế cũng bia xanh, cũng bảng vàng.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:54 pm

Tổng Vịnh Kiều

Kiều nhi giấc mộng khéo như cười,
Tỉnh dậy xuân xanh quá nửa rồi,
Số kiếp bởi đâu mà lận đận ?
Sắc tài cho lắm cũng lôi thôi!
Cành hoa vườn thúy duyên còn bén,
Giọt nước sông Tiền nợ chửa xuôi.
Chẳng trách chàng Kim đeo đẳng mãi,
Khăng khăng vớt lấy một phần đuôi.

Bài này nhà thơ vịnh chung hai mươi hồi trong Truyện Kiều.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:55 pm

Than Già

Tháng ngày thấm thoắt tựa chim bay,
Ông gẫm mình ông, nghĩ cũng hay.
Mái tóc chòm xanh, chòm lốm đốm,
Hàm răng chiếc rụng, chiếc lung lay.
Nhập nhèm bốn mắt tranh mờ tỏ
Khấp khểnh ba chân dở tỉnh say
Còn một nỗi này thêm chán ngắt,
Đi đâu giở những cối cùng chày.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:56 pm

Than Mùa Hè

Tháng tư đầu mùa hạ,
Tiết trời thực oi ả,
Tiếng dế kêu thiết tha,
Đàn muỗi bay tơi tả.
Nỗi ấy ngỏ cùng ai,
Cảnh này buồn cả dạ.
Biếng nhắp năm canh chầy,
Gà đã sớm giục giã.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:57 pm

Than Nợ

Quản chi công nợ có là bao!
Nay đã nên to đến thế nào ?
Lãi mẹ lãi con sinh đẻ mãi,
Chục năm chục bảy tính nhiều sao ?
Ra đường kẻ cả dừng chân hỏi,
Vào cửa người sang ngửa mặt chào.
Quyết chí phen này trang trải sạch,
Cho đời rõ mặt cái thằng tao.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:58 pm

Than Nghèo

Chẳng khôn cũng biết một hai điều
Chẳng tội gì hơn cái tội nghèo.
Danh giá dường này không nhẽ bán,
Nhân duyên đến thế hãy còn theo.
Tấm lòng nhi nữ không là mấy,
Bực chí anh hùng lúc túng tiêu.
Có lẽ phong trần đâu thế mãi,
Chốn này tình phụ, chốn kia yêu.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Sun Jul 20, 2014 11:59 pm

Thầy Đồ Mắc Lừa Gái

Nắng mưa lần lữa tháng ngày,
Cô tiêu đã lắm thầy vay cũng nhiều.
Yêu người, người lại chẳng yêu,
Chiều hoa, hoa lại chẳng chiều mới căm.
Có đêm thanh vắng bóng hằng,
Thầy đương dở chén cô băng vội nằm,
Trời mưa dở trống canh năm,
Vớ đôi áo mỏng với dăm áo dày.
Thầy đương dở giấc nào hay,
Tỉnh ra cô đã bỏ thầy cô đi...

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:09 am

Thầy Đồ Ve Gái Góa

Người bảo rằng thầy yêu cháu đây,
Thầy yêu mẹ cháu có ai hay!
Bắc cầu, câu cũ không hờ hững,
Cầm kính, tình xưa vẫn đắng cay.
Ở goá thế gian nào mấy mụ ?
Đi ve thiên hạ thiếu chi thầy ?
Yêu thầy cũng muốn cho thầy dạy,
Dạy cháu nên rồi mẹ cháu ngây.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:12 am

Thu Ẩm

Năm gian nhà cỏ thấp le te,
Ngõ tối đêm sâu đóm lập loè.
Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.
Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt ?
Mắt lão không vầy cũng đỏ hoe.
Rượu tiếng rằng hay, hay chả mấy.
Độ năm ba chén đã say nhè.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:13 am

Thu Điếu

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối, buông cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:14 am

Thu Vịnh

Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao,
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.
Nước biếc trông như tầng khói phủ,
Song thưa để mặc bóng trăng vào.
Mấy chùm trước giậu hoa năm ngoái,
Một tiếng trên không ngỗng nước nào?
Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:16 am

Thơ Khuyên Học

Đen thì gần mực, đỏ gần son,
Học lấy cho hay, con hỡi con!
Cái bút, cái nghiên là của quý,
Câu kinh, câu sử, ấy mùi ngon!
Vàng mua chứa để, vàng hay hết,
Chữ bán dư ăn, chữ hãy còn.
Nhờ Phật một mai nên đấng cả,
Bõ công cha mẹ mới là khôn.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:16 am

Trọc Đầu

Trải gió, dầm mưa đã lắm rồi,
Phen này cắt tóc để làm tôi.
Trơn tru chẳng có còn ai cứ
Lông lốc tha hồ để mẹ bôi
Cái lược từ đây khôn lối gỡ,
Con đen thôi hẳn hết đường chui;
Cũng toan rắp tiếng làm sư cụ,
Nghĩ lại, song mà chửa chính ngôi.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:18 am

Trời Nói 1

Chót vót trên này có một tao!
Nào tao có muốn nói đâu nào!
Da tao xanh ngắt, pha đen trắng,
Chỉ tại dì Oa vá váy vào!

Tác giả làm bài này khi đang làm gia sư cho Hoàng Cao Khải. Nhân con thứ hai là Hoàng Mạnh Trí vừa đỗ tú tài tây ở Pháp về, Hoàng Cao Khải làm tiệc mừng, mời nhiều nhà khoa bảng đến dự. Trong tiệc lấy đầu đề "Thiên hà ngôn tại!" (Trời có nói gì đâu! - chữ trong Luận ngữ) bảo các nhà khoa bảng làm thơ cho vui. Người thì nịnh bợ, người thì mỉa mai kín đáo, chỉ có Nguyễn Khuyến được mời ngồi ở hàng cao nhất, vẫn ngồi im lặng. Hoàng Cao Khải giục mãi, Nguyễn Khuyến mới đọc bài thơ này, tỏ ý khinh mạn.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:19 am

Trời Nói 2

Cao cao muôn trượng ấy là tao,
Dẫu pháo thăng thiên chẳng tới nào.
Nhắn nhủ dưới trần cho chúng biết,
Tháng ba, tháng tám tớ mưa dào.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:20 am

Về Hay Ở

Văng vẳng tai nghe tiếng chích chòe
Lặng đi kẻo động khách lòng quê.
Nước non có tớ càng vui vẻ,
Hoa nguyệt nào ai đã đắm mê ?
Quyên đã gọi hè quang quác quác,
Gáy từng gáy sáng tẻ tè te.
Lại còn giục giã về hay ở ?
Đôi gót phong trần vẫn khỏe khoe.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:22 am

Vịnh Lụt

Tỵ trước Tỵ này chục lẻ ba,
Thuận dòng nước cũ lại bao la.
Bóng thuyền thấp thoáng giờn trên vách,
Tiếng sóng long bong vỗ trước nhà.
Bắc bậc người còn chờ chúa đến,
Đóng bè ta phải rước vua ra.
Sửa sang việc nước cho yên ổn,
Trời đã sinh ta ắt có ta.

Tiêu đề: Re: Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Nôm) Tue Jul 22, 2014 12:23 am

Vịnh Mùa Hè

Biếng trông trời hạ nước non xa,
Ý khí ngày thường nghĩ đã trơ.
Cá vượt khóm rau lên mặt nước,
Bướm len lá trúc lượn rèm thưa.
Thơ Đào cửa miệng đưa câu rượu
Xóm Liễu quanh khe chịu tiếng khờ.
Nhân hứng cũng vừa toan cất chén,
Sấm đông rầm rập gió nồm đưa.

(Tác giả tự dịch bài Hạ nhật ngẫu hứng)

» Thơ Nguyễn Khuyến (Chữ Hán)
» NGUYỄN KHUYẾN : TIỂU SỬ
» KHUYÊN SAO
» Bão sale khuyến mại hấp dẫn
» Sale khuyến mãi